Kun je beter stoppen met therapie

Drie verschillende personen, drie verschillende achtergronden, maar vooral één team. Brigitta, Natacha en Tim werken bij de hulpvorm CLAS van XONAR.

CLAS staat voor contextuele leergroep voor alle betrokkenen bij seksuele misbruik. Maar CLAS is meer dan dat, zo blijkt wel uit het gesprek met dit drietal.

Brigitta is al behoorlijk wat jaren werkzaam binnen CLAS. Toch was dit niet haar eerste functie binnen de jeugdzorg:

‘Ik voelde me eerst nog niet voldoende toegerust als gezinstherapeut om hier te starten. Na verschillende functies binnen XONAR binnen zowel leefgroepen als ambulante functies ben ik gestart met de opleiding contextuele hulpverlening. Dit bracht voor mij een stukje zekerheid. Daarna voelde ik me er klaar voor om te starten bij CLAS’.

Ook collega’s Natacha en Tim beamen dat ze echt zeker in hun schoenen wilden staan als hulpverlener alvorens te starten. Dit vanwege de toch heftige problematiek waar ze als team mee te maken krijgen.

‘We komen in contact met slachtoffers en plegers van seksueel misbruik, maar ook met jongeren die andere traumatische ervaringen hebben meegemaakt. Denk aan een plotseling en heftig verlies van een ouder door bijvoorbeeld een ongeluk of zelfmoord. Ook komen we helaas vaak huiselijk geweld tegen. Het zijn schokkende gebeurtenissen waarbij er veel sprake is van verlies en rouw. Om daar mee om te kunnen gaan moet je natuurlijk uit een bepaald hout gesneden zijn, maar ook echt wel wat bagage hebben als hulpverlener’, vertelt Natacha.

Binnen CLAS wordt er contextueel gewerkt. Hoewel de jongere centraal staat in het therapeutisch proces, wordt er breed gekeken naar de hele context en iedereen om het kind heen. Dat kan ook betekenen dat er gesprekken plaatsvinden met (pleeg)ouders, opa’s en oma’s of andere personen binnen het netwerk. Iets dat essentieel is volgens de drie teamleden, want volgens hen kun je in deze vorm van therapie net zo goed stoppen met hulpverlenen als je je echt alleen op het kind focust.

‘Herstel vindt plaats in de ontmoeting tussen mensen. Geef je therapie individueel vorm dan mis je een hoop van de context en kun je niet ervaren hoe de interactie verloopt tussen een zoon en een vader bijvoorbeeld. Als het lukt om gezinsleden zich weer wat verbonden te laten voelen met zichzelf en met de ander, dan kan dit al helend zijn voor het proces. Gezinsleden ervaren dat ze er niet alleen voor staan en hebben dan het gevoel dat ze gezamenlijk de last mogen dragen. In onze visie is het van essentieel belang om bij trauma de context en het netwerk te betrekken bij de gezinstherapie. Je hebt anderen nodig om te zien hoe je worstelt met thema’s of om bepaalde eigenschappen van je identiteit te ontwikkelen, zoals bijvoorbeeld veerkracht,’ legt Tim uit.

Hoe lang de hulp duurt is volledig afhankelijk van de situatie, maar het gaat doorgaans om relatief lange trajecten. Brigitta geeft aan waarom dat vrij logisch is:

‘We zien de jongere meestal iedere week. Je start dan langzaam op, de eerste weken gaan echt om kennismaking met elkaar. Je moet een klik hebben met je gezinstherapeut voordat je hem of haar durft toe te laten om je te helpen met een dergelijke traumatische gebeurtenis. Fingerspitzengefühl en timing zijn daarin ontzettend belangrijk. Soms betekent dat ook dat een andere hulpverlener beter past bij de jongere die jij helpt, daar zijn we heel eerlijk in en dan zetten we die actie ook in’.  

Tim vult aan: ‘En dat is ook echt tekenend voor dit team. We hebben een breed team van vaktherapeuten en mensen met een systemische achtergrond. Als nieuweling in het team, werd mijn ego wel aan de kant gezet. Je wil natuurlijk koste wat kost het gezin helpen. Maar soms is een doorverwijzing naar een ander teamlid gewoon het allerbeste voor het gezin. We werken echt aan lange termijn oplossingen met het gezin. Hoe krijg je iemand veerkrachtig? Hoe zorg je dat hij of zij weer vertrouwen krijgt in de mensen om zich heen? Allemaal zaken die een lange adem nodig kunnen hebben, maar oh zo mooi zijn als je de resultaten ziet. Het is echt mooi om de kracht van mensen te herontdekken en dat wij daar aan mogen bijdragen’.

Over het werken binnen een team spreken alle drie de gezinstherapeuten voluit en vol enthousiasme. Team CLAS is een hecht team, waar iedereen op elkaar kan terugvallen. Er wordt vaak in duo’s gewerkt en dat zorgt voor mooie inzichten.

‘Mijn eerste gesprek bij CLAS met een cliënt voerde ik samen met Natacha. Hierna hield ze me een spiegel voor. Ze vroeg of ik me besefte hoe ik erbij had gezeten en wat voor indruk dat maakte op de jongere. Dat kan dan best even prikken, maar dat heeft me zo ontzettend geholpen bij volgende gesprekken’, vertelt Tim.

‘Dit gebeurt niet alleen bij Tim hoor’, lacht Natacha, ‘In mijn vorige functie was ik gezinsvoogd voor Bureau Jeugdzorg en een van mijn eerste gesprekken bij CLAS voerde ik samen met Brigitta.  Tijdens dat gesprek werd de vader erg defensief. Ik sprong direct in mijn rol als gezinsvoogd en dat zorgde alleen maar voor meer strijd aan tafel. Brigitta liet me na het gesprek inzien dat ik me had opgesteld als gezinsvoogd en niet als een hulpverlener van CLAS. Door elkaar op die manier te blijven spiegelen halen we het beste uit onszelf en elkaar voor de jongere’.

Tim vult aan: ‘Ook wij gezinstherapeuten kunnen het niet alleen en moeten elkaar dragen in de thema’s waar wij zelf mee worstelen in het leven. De spiegel leidt tot reflectie maar ook tot verbondenheid met collega’s. Ik denk dat ik voor ons drieën spreek als ik zeg dat wij dankbaar zijn dat wij gedragen worden in ons werk door onze collega’s. Kwetsbaar mogen zijn naar collega’s leidt ook tot  openheid bij gezinnen waardoor zij ook de ruimte voelen om kwetsbaar te zijn. Zo durven wij bijvoorbeeld ook een traan te laten als dingen ons raken in een sessie met een gezin.’

Volgens Brigitta is het ook vooral belangrijk er voor elkaar te zijn als team:

‘Soms krijgen we echt heftige details te horen. Dat raakt je menselijkheid. Secundaire traumatisering is daarvoor de mooie term, met een minder mooi effect als je er niet op de juiste manier mee omgaat. Het is dan heel belangrijk elkaar te kunnen vinden als team. Daarom hebben wij de afspraak dat iemand vanuit het team elkaar nodig heeft, er altijd wel iemand is met je kunt bellen of even kunt sparren’.